Vlaamse Visveiling heeft het moeilijk

Rond deze tijd maakt de Vlaamse Visveiling normaal zijn jaarcijfers bekend. Voorlopig blijft het evenwel stil: de Vlaamse Visveiling, de enige maatschappij die vis veilt in Oostende en Zeebrugge, ligt zwaar onder vuur. Een aantal reders vinden de veiling te duur en te bureaucratisch. Zij leveren méér en méér in Nederland, vb. aan de visveiling te Urk. Volgens een aantal handelaars zorgt dat voor een sterk geslonken aanbod én minder kopers. De stad Oostende sleept de NV Vlaamse Visveiling dan weer voor de rechtbank omdat er te weinig in Oostende aangeleverd wordt.

De reders aan de kust liggen regelmatig overhoop met de Vlaamse Visveiling. Afgelopen jaren waren er conflicten rond de kwaliteit van de aangevoerde vis, de organisatie van de veiling, de lage prijzen. Deze keer hebben nogal wat vissers ontdekt dat Nederlandse veilingen, zoals die in Urk goedkoper zijn en minder administratieve lasten met zich meebrengen. Gevolg is dat een aantal visserijschepen hun waren in Nederland gaan afzetten in plaats van in Oostende. Volgens directeur Johan Van de Steene van de visveiling loopt het niet zo een vaart. In Het Laatste Nieuws liet hij weten dat “iedereen vrij is om te leveren waar hij wil, maar dat een aantal mensen toch al aan het terugkomen zijn.” Van de Steene is iemand die sterk kan relativeren. Deze keer wordt zijn stelling wel aardig tegengesproken. Johan Van de Lanotte, S.P.a-burgemeester van Oostende, drukte zijn ongerustheid al uit en zijn partijgenoot Steve Vandenberghe (S.P.-a) kaartte de zaak aan in het Vlaams Parlement. Minister Schauvlieghe (CD&V) besliste om Kris Peeters’ ex-kabinetsadviseur Frans Coussement als bemiddelaar op pad te sturen.

In de Oostendse gemeenteraad drong ook Wouter De Vriendt (GROEN!) aan op bemiddeling. Daar liet het schepencollege ook weten dat het nu toch naar de rechtbank trekt om een boete van 107.000 € op te eisen. Bij de fusie van de visveilingen in Oostende en Zeebrugge in 2011 werd contractueel vastgelegd dat 45 % van de vis in Oostende moest geveild worden. Die cijfers haalde men nooit, waardoor de stad de boeteclausule van stal wil halen. In 2014 was er hier al sprake over in de Climaxi-film ‘Fish & Run’. Toen al doken er ook twijfels op over de belofte van de veiling om in Oostende een nieuwe vismijn op te richten. Die zou er komen na afbraak van de vorige. De oude mijn is ondertussen gedeeltelijk tegen de vlakte gegaan. Het geheel biedt een troosteloze aanblik en zelfs de kantine gaf er de brui aan. Twee jaar geleden wees Climaxi er ook op dat men het in de zomer moeilijk had om er de wettelijke temperatuur van max. 4° C te halen. Teun Visser (Visveiling Urk): “Wij waren ten tijde van de overname van de Oostendse veiling ook kandidaat, maar we hebben het plan laten schieten omdat het bouwen van een nieuwe visveiling één van de voorwaarden was. Dat was volgens ons, gezien de omzet, gewoon onhaalbaar.”

Herstructurering

De NV Vlaamse Visveiling zelf zit in volle herstructurering. Ex-Boerenbonder Piet Vanthemsche werd midden vorig jaar voorzitter van de Raad van Bestuur en Sylvie Becaus zou als algemeen directeur de traditie van haar moeder Marie-Jeanne Pieters verder zetten. Huidig directeur Johan Van de Steene vertrekt in februari met pensioen. De ‘nieuwe bazen’ zouden volgens insiders het bedrijf willen oriënteren in de richting van een ‘clean’ bedrijf met een gesloten cirkel. Zo werd er een systeem ingevoerd waarbij enkel mensen met een badge de werkvloer en de veilruimte mogen betreden. Die aanpak heeft op de veiling een aantal cowboys weggejaagd die er niet thuis horen, maar werd blijkbaar op een zodanig ‘koude’ manier doorgevoerd, dat het ook andere mensen wegjoeg. Zo moet elke vis die aankomt geveild worden. Mensen die jaren aan een klein uurloon vis lossen kunnen geen vis meer meekrijgen als geschenk en zelfs de vissers kunnen geen enkele vis meer naar huis meenemen zonder dat die geveild wordt, zeggen verschillenden onder hen: “Op de veiling is méér controle en staan méér camera’s dan in de gevangenis van Brugge”.

Volgens onze bronnen zou een kleine helft van de aanleverende schepen ondertussen in Nederland zitten. Dit heeft uiteraard ook effect op de aanvoer en de diversiteit van de vis. Teun Visser (Visveiling Urk): “Onze omzet is met 25 % gestegen dit jaar. Dat heeft niet alleen te maken met betere visprijzen en méér pladijs, maar ook met Belgische vissers die hier komen aanlanden. Wij zijn een coöperatie van vissers. En inderdaad, in het najaar zijn een vijftal Belgische reders gewoon ook toegetreden tot de coöperatie. We zien ook méér Belgische kopers. Vissers zijn mijn leden en die hebben een bestuur gekozen waar ik voor werk. Zij zijn eigenaar van de veiling. Als er op het einde van het jaar winst is, dan gaat dat terug naar de reders.  Wij hebben ook te maken met regels, maar onze service is minstens even belangrijk dan de winst die we op het einde van het jaar over hebben.. Zo hebben we dit jaar nog geïnvesteerd in een nieuwe sorteerlijn.”

Ook de handelaars klagen steen en been. Romeo Rau (NV Jens): “Er is een beetje méér import momenteel maar dat trekt het manke aanbod op de veiling niet recht. De nieuwe leiding van de veiling gedraagt zich bijzonder arrogant. Het lijkt wel of we geen klant méér zijn maar koude nummers. Men luistert ook niet naar de kopers. Voor het falen van het online-veilsysteem of de distributie kregen wij nooit enige compensatie. Onlangs werd er ook gestart met blokverkoop. Men verkoopt nu alle vissoorten in één keer in plaats van per schip. Dat is voor ons veel moeilijker: je bent de band met een schip kwijt en je kan tussen twee boten door niemand meer bellen voor extra-bestellingen. Uit een bevraging bleek dat 99 % van de handelaars tegen was, maar dat raakt de veiling blijkbaar niet.”  

Samenloop

De samenloop van beide acties (reders en de stad Oostende) is tamelijk vervelend voor de Vlaamse Visveiling. Ze maakte in het boekjaar 2015 73.000 € winst op een omzet van ongeveer 87 miljoen €. Ook deze cijfers zijn evenwel relatief: er zijn nog de Verenigde Vlaamse Visveilingen en het European Food Center waarin afgeleide centen terecht komen. Het Food Center kon in dezelfde periode een aardige 396.248 € op zijn conto schrijven. 
Het verwijt naar de constructie rond de visveiling is altijd geweest dat de mensen die de macht in handen hebben weinig of niets met de visserij te maken hebben. Aandeelhouders als Sylvie Becaus en Marie-Jeanne Pieters hebben meer relaties met de immobiliënsector dan met de Vlaamse visserij. Zij zaten ook achter de deal met Vietnam om in België via hun firma’s goedkope pangasius in te voeren. Die deal ging uiteindelijk, o.m. na actie van Climaxi niet door. Anderzijds heeft de visveiling wel altijd connecties gezocht met figuren uit de Boerenbond: Naast Piet Vanthemsche is Ex-Boerenbonder Noël Devisch volgens Trendstop voorzitter van de Raad van Bestuur van het European Food Center. Onder de aandeelhouders vinden we verder in de sector onbekende firma’s als Confortimmo en Delvaux Transfers. Kortom, het ziet er ook niet naar uit dat de Visveiling met deze mensen aan het roer de kaart zal trekken van een meer ecologische manier van verhandelen of van de klimaatvriendelijker korte keten

Tijdens filmopdrachten in het buitenland leerde Climaxi ook dat er andere modellen bestaan om vis aan de man te brengen. In andere landen is er méér directe verkoop en hebben de visveilingen minder in de pap te brokken. In het Verenigd Koninkrijk bestaan er ook visveilingen (vb. Hastings) die net zoals in Nederland in handen zijn van reders en vissers zelf. Climaxi denkt in elk geval dat het quasi-monopolie (Nieuwpoort heeft een zéér kleine veiling die samenwerkt met het concern van de NV Vlaamse visveiling) de service naar klanten en visserij geen deugd doet. Misschien moeten Urk en Nieuwpoort maar eens samen aan tafel gaan zitten?

Ondanks herhaalde telefoons en mails kregen we tot nu toe geen reactie van de directie van de NV Vlaamse Visveiling. 

Tekst Filip De Bodt, correctie Flor Vandekerckhove, tekening Jo Clauwaert 

Voor wie meer wil weten: www.climaxi.be of mail naar info@climaxi.be

In deze blog vind je nog meer achtergrondinformatie als je in de rechterkolom het label 'vismijnen' en 'Vlaamse Visveiling' aanklikt.