De vissers uit het nationalistische net van de NV Vlaamse Visveiling redden

Het Visserijblad, dat uiteindelijk Het Vrije Visserijblad (verder HVB) ging heten, is er op z’n tachtigste mee opgehouden. Wie de evolutie van het tijdschrift een beetje gevolgd heeft zal toegeven dat het zowel inhoudelijk als vormelijk op een hoogtepunt gestopt is.

Vanaf het ogenblik dat vormgever Jo Clauwaert in 2009 de redactie vervoegde, begon het tijdschrift ingrijpende vormelijke veranderingen te ondergaan die uiteindelijk tot een misschien wel uniek tijdschrift leidden. In het kielzog van Clauwaert volgden tal van nieuwe medewerkers die het blad inhoudelijk sterk verbreedden.

De inhoud van het blad verbreedde nog eens ingrijpend toen ook Filip De Bodt, een klimaatactivist, er mee zijn schouders onder zette. De Bodt deed overigens meer dan dat. Met de films Fish & Run (I en II) bracht hij de visserijproblematiek tot in de cinemazalen. Er ontstond zodoende een interessante dynamiek die actievoerders en vissers via HVB bij elkaar bracht. Op de valreep oversteeg HVB zelfs zijn informatieve functie: in het laatste nummer werd het, voor het eerst in zijn tachtigjarig bestaan, een actieblad.

Resultaat was de ‘Petitie tegen import pangasius’. Meer dan duizend mensen ondertekenden de tekst waarin ze zich verzetten ‘tegen de inplanting van een Europese pangasiusoverslag in Zeebrugge of elders in Europa.’  De ondertekenaars vroegen ‘de Belgische en Europese instanties om te kiezen voor een gedifferentieerd duurzaam Europees visserijbeleid én een gelijkaardig importbeleid.’ Zij vroegen ‘de Zeebrugse haveninstanties en het gemeentebestuur om de bestaande overeenkomst met VASEP voor de inplanting van een dergelijke overslag op te schorten en een maatschappelijk debat te lanceren.’

De laatste maanden dat HVB uitgebracht werd, waren voor de uitgever, vreemd genoeg, dan ook bijzonder mooie dagen. Het blad kreeg in die tijd een impact waarop hij trots was. Neen, dat HVB in schoonheid zou eindigen stond nu wel buiten kijf.

Maar het maatschappelijk debat waarop de petitie zinspeelde, moet nu helaas wel zonder HVB gevoerd worden.  Misschien wordt er een witte raaf gevonden die de draad van dat tijdschrift weer opneemt; misschien wordt er een financier gevonden. Misschien, misschien. In afwachting is er ook wel de blog van Het VOORLAATSTE! VISSERIJBLAD. Om de vinger aan de pols te houden publiceerde ik daarop eerder al een discussietekst onder de titel ‘De essentie van het pangasiusschandaal te Zeebrugge’. (1)

Dat stuk toont m.i. goed aan dat er niet zoiets bestaat als een vermeend gemeenschappelijk visserijbelang dat het belang van de varende vissers daaraan ondergeschikt zou maken. Het is een visie die tegengesteld is aan deze van vismijndirecteur Johan Van de Steene. (2) Hij noemt de petitie ‘Dikke zever!’ Volgens hem moeten de vissers ‘blij zijn dat Zeebrugge nieuwe trafiek aantrekt.’ Hij doet dat uiteraard omdat de NV Vlaamse Visveiling en het Food Centre waar het deel van uitmaakt in een hevige concurrentiestrijd gewikkeld zijn met andere visveilingen en visimporteurs. Uiteraard vindt deze directeur het beter dat de pangasius zijn richting uitkomt. Maar waarom zouden de Vlaamse vissers daar blij om moeten zijn?

De directeur is nochtans oprecht van mening dat zijn positie getuigt van veel gezond verstand. Wanneer de Rode Duivels voetballen supporteren we toch ook voor de Belgen? Wel dan. Moeten we dan niet even goed supporteren voor de Vlaamse pangasiusdiepvriezer in Zeebrugge? De Vlaamse regering heeft dat blijkbaar beter begrepen dan de initiatiefnemers van de petitie. Daarom sluist die regering ook regelmatig een flink pak geld in de richting van de betrokken ondernemingen. Ook nu weer trouwens. (3)

Dat ‘nationaal visserijbelang’ lijkt inderdaad te getuigen van ‘gezond verstand’. Dat komt natuurlijk doordat heel het publieke leven op basis van natiestaten georganiseerd is. Dan komt eigen kapitaal so wie so eerst. Er is geen regering die daar anders over denkt, er is geen regering die anders handelt.

Die organisatie in natiestaten verbergt tegelijk het echte probleem. Met het concept van het ‘nationaal visserijbelang’ hoopt Van de Steene te maskeren dat er ook binnen de visserij tegengestelde belangen zijn. Maar in dat geval klinken zijn woorden toch wel erg hol. De vismijnkapitalisten mogen met hun pangasiusaanvoer scoren op het kabinet van minister-president Peeters, maar zij zullen hard moeten zoeken om vissers te vinden die ‘blij zijn dat Zeebrugge die nieuwe trafiek aantrekt.’ Prietpraat!

Aan ons is het om vanuit die pangasiuservaring een internationalistisch programma voor de vissers te ontwikkelen. Onmogelijk is dat geenszins. Vlaanderen mag dan misschien wel op weg zijn om een ministaat te vormen, het zal daarmee zeker niet beletten dat het kapitalisme internationaal zijn gang blijft gaan. Dat kapitalisme vist met een enkel gebaar de landsgrenzen weg, en daarmee tegelijk ook het vermeende nationaal belang. Het pangasiusschandaal heeft dat inderdaad duidelijk laten zien, ook aan de vissers.

Maar hoe komt het dan dat de vismijndirecteur er zo gemakkelijk weg mee geraakt? Wel, zijn nationalistische discours (Eigen kapitaal eerst!) is gezien de gegeven context (natiestaten) erg gemakkelijk, vandaar dat hij de Vlaamse vissers zo lang in zijn kapitalistische net gevangen houdt.

Internationalisten hebben het uiteraard moeilijker om hun stem te laten horen. Het lijkt wel op roepen in een nationalistische woestijn die in almaar toenemende mate zijn weg naar de geesten gevonden heeft.  Moeilijk inderdaad, maar moeilijk gaat ook. De Vlaamse vissers hebben momenteel goed begrepen dat ze niets te winnen hebben bij een nationale eenheid die alleen maar de pangasiusimporteurs rijker maakt. Waar ze wèl alles bij te winnen hebben is dat de Vietnamezen die in het vuile water van de Mekong vis aan ’t scheppen zijn daar fatsoenlijk voor betaald worden; hetzelfde geldt voor de vrouwen die de vis daar trimmen. Waar ze alles bij te winnen hebben is dat de milieukost veroorzaakt door de vliegtuigen die de pangasius naar hier brengen bij de vliegtuigmaatschappijen in rekening gebracht wordt, waar ze alles bij te winnen hebben is dat de oude leuze weer van onder ’t stof gehaald wordt: werkers aller landen, verenig u !

Flor Vandekerckhove

(1) Voor ‘De essentie van het pangasiusschandaal te Zeebrugge’ kijk je onder de bijdragen die in december 2013 in deze blog geplaatst werden.

(2) Pangasius vloek of zegen. In Brugs Handelsblad, 13 december 2013.
(3) Meer hierover en over de petitie op de site www.climaxi.be